Każdego dnia nasze dzieci otacza mnóstwo dźwięków – rozmowy w klasie, szum samochodów za oknem, ulubiona bajka w telewizji czy śmiech rówieśników na placu zabaw. Dla większości z nich to naturalne tło codzienności, które mózg sprawnie porządkuje. Ale są maluchy, dla których świat dźwięków bywa zbyt głośny, zbyt chaotyczny albo wręcz niezrozumiały. Mimo że dobrze słyszą, mogą mieć trudność z prawidłowym przetwarzaniem informacji, które do nich docierają. Wtedy pojawiają się kłopoty z koncentracją, rozumieniem mowy czy nauką czytania i pisania.
W takich sytuacjach warto sięgnąć po terapię słuchową Johansena – metodę, która w przyjazny i nieinwazyjny sposób wspiera mózg w nauce lepszego „odczytywania” i interpretowania dźwięków. To rozwiązanie szczególnie pomocne dla dzieci z trudnościami szkolnymi, opóźnieniami w mowie czy zaburzeniami przetwarzania słuchowego, ale także dla dorosłych, którzy zmagają się z podobnymi wyzwaniami.
W tym artykule wyjaśnię Ci krok po kroku:
-
na czym polega terapia Johansena,
-
jakie korzyści daje regularna stymulacja słuchowa,
-
komu najczęściej jest polecana,
-
i jak wygląda cały proces terapii w praktyce.
Chcę, żebyś po lekturze poczuł/a się spokojniej – zrozumiał/a mechanizm działania tej metody i wiedział/a, czy może być odpowiednim wsparciem dla Twojego dziecka.
Czym jest terapia Johansena (JIAS)?
Terapia Johansena (JIAS), czyli Johansen Individualized Auditory Stimulation, to metoda opracowana przez duńskiego psychologa dr Kjeld’a Johansena. Jej głównym celem jest wspieranie rozwoju zdolności słuchowych poprzez indywidualną stymulację mózgu za pomocą specjalnie przygotowanej muzyki. To właśnie indywidualizacja sprawia, że metoda ta wyróżnia się na tle innych terapii – każdy uczestnik otrzymuje nagrania dopasowane do swojego profilu słuchowego i aktualnych potrzeb.
W praktyce oznacza to, że dziecko (lub dorosły) codziennie, w warunkach domowych, słucha krótkich fragmentów muzyki instrumentalnej, przygotowanej na podstawie wyników diagnozy słuchowej. Nagrania zawierają odpowiednio zmodyfikowane częstotliwości, które stymulują te obszary mózgu, które odpowiadają za różnicowanie dźwięków, koncentrację słuchową, pamięć oraz rozumienie mowy w trudnych warunkach (np. w hałasie).
Metoda Johansena zaliczana jest do tzw. treningów słuchowych biernych – dziecko nie musi wykonywać dodatkowych ćwiczeń czy reagować na polecenia, wystarczy samo słuchanie. To sprawia, że terapia jest nieinwazyjna, łatwa do wprowadzenia w codzienną rutynę i nie obciąża dziecka dodatkowymi zadaniami.
Najczęściej stosuje się ją u dzieci, które dobrze „słyszą”, ale mają trudności z tym, jak mózg przetwarza dźwięki. Jednak z terapii Johansena korzystają również młodzież i dorośli – szczególnie ci, którzy borykają się z trudnościami w koncentracji, nauce języków obcych, dysleksją czy nadwrażliwością słuchową.
Terapia słuchowa Johansena – na czym polega w praktyce?
-
Diagnoza słuchowa i profil funkcjonalny
Zbieram wywiad, analizuję codzienne trudności, a następnie — zależnie od potrzeb — kieruję na podstawowe badania audiologiczne (np. audiometrię tonalną), ocenę lateralizacji słuchu i próby związane z centralnym przetwarzaniem słuchowym. -
Dobór i przygotowanie nagrań
Na podstawie wyników powstaje spersonalizowana płyta/nagranie z muzyką instrumentalną o odpowiednio dobranych częstotliwościach i filtrach. -
Codzienne, krótkie sesje w domu
Słuchanie trwa zwykle 10–15 minut dziennie przez słuchawki przewodowe (stabilna jakość, stała głośność) — najlepiej o stałej porze, w spokojnym otoczeniu. -
Kontrole i modyfikacje co 6–8 tygodni
Sprawdzamy postępy, aktualizujemy nagrania (częstotliwości/filtry), dopasowujemy program do nowych potrzeb. -
Czas trwania
Najczęściej 6–10 miesięcy (zależnie od wieku i profilu trudności). Systematyczność jest tu naprawdę kluczowa.
Dla kogo przeznaczona jest terapia słuchowa Johansena?
Terapia słuchowa Johansena to metoda adresowana do dzieci, młodzieży i dorosłych, którzy mimo prawidłowego słuchu mają trudności z jego przetwarzaniem na poziomie mózgu. Mówimy wtedy o tzw. zaburzeniach przetwarzania słuchowego (APD). Osoby z takimi trudnościami często „słyszą, ale nie słuchają” – dźwięki docierają do ucha, lecz ich interpretacja i rozumienie w mózgu są zaburzone.
Najczęstsze wskazania do terapii Johansena to:
-
Opóźniony rozwój mowy i trudności artykulacyjne – dziecko zaczyna mówić później, ma problem z budowaniem zdań, wyraźnym wymawianiem głosek czy płynnym opowiadaniem.
-
Dysleksja i problemy szkolne – trudności w czytaniu, pisaniu, mylenie liter lub głosek, gubienie fragmentów tekstu, kłopoty z rozumieniem dłuższych poleceń.
-
Zaburzenia uwagi i koncentracji – dziecko łatwo się rozprasza, szczególnie w hałaśliwym otoczeniu (klasa, świetlica, stołówka).
-
ADHD i ADD – terapia wspiera lepszą organizację pracy mózgu i filtrację bodźców słuchowych.
-
Zaburzenia neurorozwojowe – np. autyzm (ASD), niepełnosprawność intelektualna, mózgowe porażenie dziecięce – jako część szerszego planu terapeutycznego.
-
Nadwrażliwość słuchowa – dziecko źle znosi hałas, zakrywa uszy przy głośnych dźwiękach, unika gwaru.
-
Trudności w nauce języków obcych – problemy z zapamiętywaniem słówek, różnicowaniem dźwięków obcych języków.
-
Dorośli z problemami koncentracji słuchowej lub szumami usznymi – JIAS bywa wsparciem także w wieku dorosłym, zwłaszcza gdy inne terapie nie przynoszą efektów.
To właśnie dzięki swojej uniwersalności terapia Johansena znajduje zastosowanie zarówno u małych dzieci, które dopiero zaczynają przygodę z mową, jak i u nastolatków czy dorosłych, którzy chcą poprawić swoje funkcje słuchowe i komunikacyjne.
Jak rozpoznać możliwe zaburzenia przetwarzania słuchowego (APD)?
Zwróć uwagę, jeśli dziecko:
-
często prosi o powtórzenie poleceń, zwłaszcza w hałasie;
-
myli podobnie brzmiące słowa, „gubi” fragmenty wypowiedzi;
-
ma trudność z wychwytaniem najważniejszych informacji z dłuższej wypowiedzi;
-
szybko męczy się słuchaniem, „odpływa” podczas czytania ze słuchu;
-
ma problem z rymami, sekwencjami, zapamiętywaniem serii informacji;
-
źle znosi gwar (stołówka, sala gimnastyczna), jest „nadmiernie pobudzane” przez dźwięki.
Jeśli zaznaczasz wiele punktów – warto rozważyć diagnozę funkcji słuchowych i konsultację.
Co daje terapia Johansena?
Regularne stosowanie terapii słuchowej Johansena przynosi wiele korzyści w codziennym funkcjonowaniu dziecka. Efekty pojawiają się stopniowo – pierwsze zmiany rodzice zauważają już po kilku tygodniach, a pełniejsza poprawa widoczna jest zwykle po kilku miesiącach systematycznej stymulacji.
Najczęściej obserwowane rezultaty to:
-
Lepsze rozumienie mowy, także w hałasie – dziecko zaczyna sprawniej odróżniać głosy i dźwięki, potrafi skupić się na wypowiedzi nauczyciela nawet w głośnej klasie.
-
Poprawa koncentracji i uwagi słuchowej – łatwiej utrzymuje skupienie, mniej się rozprasza, szybciej wraca do przerwanego zadania.
-
Sprawniejsze różnicowanie dźwięków – nie myli już podobnie brzmiących słów, lepiej radzi sobie z nauką czytania i pisania.
-
Rozwój mowy i języka – artykulacja staje się wyraźniejsza, wypowiedzi bardziej płynne, a zasób słownictwa stopniowo się poszerza.
-
Poprawa pamięci słuchowej i sekwencyjnej – łatwiej zapamiętuje rymowanki, instrukcje krok po kroku czy kolejność wydarzeń w opowieści.
-
Mniejsze zmęczenie słuchowe – dziecko nie jest już tak wyczerpane po dniu w szkole, lepiej znosi głośne otoczenie.
-
Wzrost pewności siebie i motywacji – sukcesy w komunikacji i nauce sprawiają, że dziecko chętniej podejmuje nowe wyzwania i z większą swobodą funkcjonuje w grupie rówieśniczej.
Rodzice często mówią, że po kilku miesiącach terapii Johansena ich dziecko staje się spokojniejsze, bardziej skoncentrowane i otwarte na kontakty z innymi. Zaczyna lepiej rozumieć świat dźwięków, a tym samym łatwiej odnajduje się w codziennych sytuacjach – w szkole, w domu czy na placu zabaw.
Warto podkreślić, że efekty są indywidualne i zależą od wieku dziecka, rodzaju trudności oraz systematyczności pracy. Jednak przy regularnym stosowaniu terapia Johansena jest często ogromnym krokiem naprzód w rozwoju komunikacji i umiejętności szkolnych.
Jak wygląda współpraca w Sensoryczne SOS?
W Sensoryczne SOS wierzę, że najlepsze efekty terapii osiąga się wtedy, gdy dziecko, rodzic i terapeuta tworzą zgrany zespół. Dlatego każdy proces współpracy zaczynam od dokładnego poznania małego pacjenta i jego potrzeb. Nie ma tu miejsca na schematy – każde dziecko jest inne i zasługuje na indywidualnie dobrany plan wsparcia.
-
Pierwsze spotkanie i diagnoza funkcjonalna
Rozmawiam z rodzicem, słucham historii dziecka, obserwuję jego zachowanie i reakcje. W razie potrzeby kieruję na dodatkowe testy słuchowe lub badania, które pozwolą lepiej zrozumieć źródło trudności. -
Opracowanie spersonalizowanego planu
Na podstawie diagnozy przygotowuję indywidualny program terapii. W przypadku metody Johansena oznacza to stworzenie nagrań dostosowanych do profilu słuchowego dziecka. Wspólnie omawiamy, jak będzie wyglądał codzienny trening w domu i na co szczególnie warto zwrócić uwagę. -
Stała opieka i kontrole postępów
Co kilka tygodni spotykamy się ponownie, aby ocenić zmiany i wprowadzić ewentualne modyfikacje w programie. To moment, w którym rodzice mogą podzielić się swoimi obserwacjami, a ja pomagam zrozumieć, co oznaczają pojawiające się nowe zachowania czy reakcje. -
Łączenie terapii
W wielu przypadkach terapia słuchowa Johansena łączy się z innymi formami wsparcia – np. elementami integracji sensorycznej, terapią ręki, terapią bilateralną czy pracą nad odruchami. Takie holistyczne podejście daje najlepsze i najbardziej trwałe efekty. -
Wsparcie rodzica na każdym etapie
Wiem, że terapia to również duże wyzwanie dla całej rodziny. Dlatego rodzice otrzymują nie tylko jasne instrukcje dotyczące codziennych ćwiczeń, ale także wskazówki, jak wspierać dziecko w naturalnych sytuacjach dnia codziennego.
Współpraca ze mną to nie tylko cykl zajęć terapeutycznych, ale także poczucie bezpieczeństwa, partnerska relacja i wspólne dążenie do celu – aby Twoje dziecko mogło rozwijać się w pełni swojego potencjału, z radością i pewnością siebie.
FAQ – krótkie odpowiedzi na częste pytania
Ile trwa jedna „sesja domowa”?
Zwykle 10–15 minut dziennie w słuchawkach przewodowych.
Czy potrzebny jest specjalny sprzęt?
Nie. Wystarczą słuchawki i odtwarzacz nagrań (ustalona, bezpieczna głośność).
Co ile kontrola postępów?
Najczęściej co 6–8 tygodni — wtedy aktualizujemy program.
Czy JIAS można łączyć z SI lub logopedią?
Tak — to częsta i bardzo korzystna kombinacja.
Kiedy warto zacząć?
Najprostsza odpowiedź brzmi: im wcześniej, tym lepiej. Mózg dziecka jest niezwykle plastyczny, a jego zdolność do tworzenia nowych połączeń nerwowych największa jest w pierwszych latach życia. Dlatego szybkie zauważenie trudności i włączenie odpowiedniej terapii, takiej jak terapia słuchowa Johansena, znacząco zwiększa szanse na trwałą poprawę w przetwarzaniu dźwięków i komunikacji.
Nie oznacza to jednak, że jeśli Twoje dziecko jest starsze – jest już „za późno”. Z terapii korzystają zarówno przedszkolaki, dzieci w wieku szkolnym, jak i nastolatki czy dorośli. Każdy z nich może odnieść korzyści – poprawić koncentrację, łatwiej rozumieć mowę w hałasie, lepiej radzić sobie w nauce języków czy zmniejszyć zmęczenie słuchowe.
Warto rozpocząć terapię Johansena, gdy:
-
zauważasz u dziecka trudności z rozumieniem poleceń, zwłaszcza w hałaśliwym otoczeniu,
-
pojawiają się opóźnienia w rozwoju mowy lub problem z wyraźnym wypowiadaniem się,
-
dziecko ma trudności w nauce czytania i pisania, myli litery i głoski,
-
szybko się rozprasza i ma problem z utrzymaniem uwagi,
-
reaguje nadmiernie na głośne dźwięki lub przeciwnie – wydaje się ich „nie zauważać”,
-
ma obniżoną pewność siebie z powodu trudności komunikacyjnych.
W praktyce najlepiej zgłosić się na konsultację zawsze wtedy, gdy intuicja rodzica podpowiada, że „coś jest nie tak”. To nie jest pochopna decyzja – to troska o dziecko. Wczesna diagnoza daje możliwość zaplanowania odpowiedniego wsparcia, a czasem sama świadomość źródła trudności bywa ogromną ulgą dla rodziny.
Pamiętaj: na terapię słuchową Johansena nigdy nie jest za późno, ale im szybciej zaczniemy, tym szybciej Twoje dziecko zacznie czerpać korzyści z lepszego rozumienia świata dźwięków.
